Nghề làm giấy cói Ai Cập

Nghề sản xuất giấy cói truyền thống của Ai Cập đang nỗ lực duy trì dù du lịch nước này đóng băng vì Covid-19.

Anh Mohamed Reda, 23 tuổi, thu hoạch cói tại làng Al-Qaramus, tỉnh Sharqiyah thuộc đồng bằng châu thổ sông Nile. Làng nằm cách thủ đô Cairo, Ai Cập khoảng 80 km về phía đông bắc, hiện là trung tâm sản xuất giấy cói lớn nhất nước này.

Vật liệu làm giấy cói (papyrus), được sản xuất từ cây cói Cyperus papyrus, loại cói tán lá hình quạt mọc trong vùng đất ẩm ướt, cao tới 4 m. Hình dạng độc đáo của loài cây này cũng là nguồn cảm hứng để trang trí trên các cột của các ngôi đền Ai Cập cổ đại.

Những người nông dân Al-Qaramus hiện rất vất vả mới gắn bó và gìn giữ được nghề làm giấy cói. Vào thập niên 1970, dân làng đã khôi phục, giữ gìn các kỹ thuật thủ công về quá trình sản giấy cói có từ hàng thiên niên kỷ của Ai Cập. Ảnh: Reuters

Giấy cói paypyrus có đặc tính cứng cáp và bền nên chúng được dùng để vẽ các hoa văn và viết chữ công phu, ngoài ra còn là vật liệu may buồm, làm dép, dệt thảm và các nhu cầu thiết yếu khác trong đời sống Ai Cập cổ đại.

Ngày nay, các nghệ nhân địa phương trang trí trên giấy cói đa dạng như vẽ chữ tượng hình, thư pháp Ả Rập Ai Cập, các hình vị thần và nữ thần từ thời cổ đại và thậm chí là phong cảnh, trở thành sản phẩm quà lưu niệm được du khách yêu thích. Ảnh: AFP

Giống nhiều ngành nghề truyền thống khác, nghề làm giấy cói bị ảnh hưởng từ sau những cuộc nổi dậy, bất ổn chính trị tại Ai Cập năm 2011, khiến du khách rời khỏi đất nước. Đến đầu năm 2020, du lịch tiếp tục bị ảnh hưởng nặng nề do Covid-19. Ảnh: AFP

Sau khi thu hoạch, cói papyrus được tước lớp vỏ ngoài. Phần lõi bên trong được tách thành từng lát mỏng sao cho mỗi lát có phần bản càng rộng càng tốt. Càng vào bên trong lõi cói thì chất lượng giấy làm ra sẽ tốt hơn. Ảnh: AFP

Quá trình người phụ nữ dùng chỉ cắt, tước thân cói thành các dải mỏng. Ảnh: AFP

Công đoạn kế tiếp là ngâm các dải cói mỏng trong nước. Ảnh: AFP

Sau đó, chúng sẽ được đập dập và chắt nước đi.

Ngày nay làng Al-Qaramus chỉ có 25 cơ sở, các hộ gia đình đang cố gắng duy trì kiếm sống từ nghề bán giấy cói, trong khi trước năm 2011 là 500 cơ sở. Năm 2020, Ai Cập chỉ kiếm được doanh thu 4 tỷ USD từ khách du lịch, đạt 1/4 so với kế hoạch họ đưa ra trước khi Covid-19 bùng phát. Ảnh: Reuters

Công đoạn xếp chồng các dải mỏng cói lên nhau theo một chiều cố định và ép đè bằng vật nặng để chúng bám dính.

Ông Abdel Mobdi Moussalam, chủ một cơ sở sản xuất giấy cói tại Al-Qaramus, cho biết trước năm 2011, nghề làm giấy cói đem lại thu nhập ngày công lao động cho 8 công nhân, nhưng nay giảm chỉ còn 2 người làm việc. Ảnh: AFP

Sau đó nén lớp giấy cói dày, phơi dưới nắng mặt trời trong vài ngày cho thật khô trước khi trang trí bằng chữ viết và các hoa văn đầy màu sắc. Ảnh: Reuters

Nghệ nhân Said Tarakhan (giữa) 60 tuổi, sở hữu cánh đồng cói rộng 0,2 hecta, đang vẽ trang trí trên giấy cói. Trong hoàn cảnh khó khăn vì Covid-19, ông Tarakhan đa dạng hóa cách kinh doanh, bán các sản phẩm làm từ giấy cói và còn chuyển sang bán với hình thức kinh doanh trực tuyến cho khách nước ngoài.

Trong khi đó, ông Ashraf el-Sarawi, 48 tuổi, chủ một cửa hàng bán các bức tranh lưu niệm khổ lớn từ giấy cói tại Giza lại vắng bóng du khách do Covid-19 trong vài tháng nay. Tình trạng khó khăn kéo dài gây mất phần lớn nguồn thu nhập kể từ năm ngoái. Dù vậy ông vẫn bày tỏ niềm lạc quan: "Ngành du lịch không chết, chỉ là ốm yếu một thời gian rồi sẽ trở lại thôi". Ảnh: AFP

(Nguồn: Huỳnh Phương (Theo Reuters, AFP), VnExpress, Chủ nhật, 22/8/2021, 02:02 (GMT+7))